سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه یک مشکل شایع در سیستم ادراری است که ممکن است به علت تشکیل یک یا چند سنگ در کلیه‌ها ایجاد شود.سنگ کلیه از تجمع مواد معدنی در کلیه‌ها ناشی می‌شود که ادرار شما دارای مواد تشکیل دهنده بلور بیشتری مانند کلسیم ، اگزالات و اسید اوریک در مقایسه با مایعات موجود در ادرار، باشد. در عین حال ، ادرار شما ممکن است فاقد موادی باشد که مانع از چسبیدن کریستال ها به یکدیگر شده و یک محیط ایده آل برای تشکیل سنگ کلیه ایجاد می کند.
کلیه ها نقش حیاتی و بسیار مهمی در فرآیند تولید مواد زیر در بدن دارند:
- ویتامین D
- گلبول‌های قرمز خون
- هورمون هایی که فشار خون را تنظیم می کنند.
علائم سنگ کلیه چیست؟
بیماری کلیوی اولیه، معمولا علایم یا نشانه خاصی ندارند. و در بسیاری از موارد تا زمان وخیم شدن وضعیت کلیه، علائمی در فرد مشاهده نمی شود.
اگر شما ریسک فاکتور خاصی مانند سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های کلیوی، دیابت، فشار خون بالا، بیماری های قلبی داشته باشید، مهم است که در انجام تست های روتین بررسی عملکرد کلیه دقت بیشتری داشته باشی.
عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- سابقه خانوادگی یا شخصی: اگر کسی در خانواده شما سنگ کلیه داشته باشد ، احتمال ابتلای شما نیز وجود دارد.
- کمبود آب بدن عدم مصرف روزانه آب کافی می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم و خشک زندگی می کنند و کسانی که زیاد عرق می کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگران باشند.
- رژیم های خاص : مصرف رژیم غذایی حاوی پروتئین ، سدیم (نمک) و شکر ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. این امر به ویژه در مورد رژیم غذایی با سدیم بالا بیشتر صدق می‌کند.
- نمک زیاد در رژیم غذایی میزان کلسیم مورد نیاز کلیه ها را افزایش می‌دهد و به طور قابل توجهی خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- چاقی : شاخص توده بدن بالا (BMI) ، اندازه کمر بزرگ و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه ارتباط دارد.
- بیماری های گوارشی و جراحی: جراحی بای پس معده ، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می‌تواند تغییراتی در روند هضم ایجاد کند که بر جذب کلسیم و آب شما تأثیر می گذارد و باعث افزایش مقادیر سنگ ساز در ادرار می‌شود.
- سایر بیماری های پزشکی مانند اسیدوز توبولار کلیه ، سیستینوریا ، هایپرپاراتیروئیدیسم و عفونت های مکرر دستگاه ادراری نیز می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
- برخی از مکمل‌ها و داروها : مانند ویتامین C ، مکمل های غذایی ، ملین ها (در صورت استفاده زیاد) ، آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم و داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا افسردگی استفاده می شوند ، می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
- برای این آزمایش ، پزشک ممکن است از شما بخواهد که دو مجموعه ادرار را طی دو روز متوالی انجام دهید.
چه زمانی برای تشخیص سنگ کلیه باید به پزشک مراجعه کنیم؟
- درد شدید در ناحیه پایین شکم و لگن که نمی توانید آرام بنشینید یا موقعیت راحتی پیدا کنید
- درد همراه با حالت تهوع و استفراغ
- درد همراه با تب و لرز
- خون در ادرار شما
- مشکل دفع ادرار
آزمایش های عملکرد کلیه چه چیزهایی را بررسی می کند؟
پنل کلیه، پنل رنال یا تست های بررسی عملکرد کلیه، گروهی از آزمایش هایی است که برای ارزیابی ملکرد کلیه انجام می شوند. این آزمایش ها سطوح مواد مختلف از جمله مواد معدنی مختلف، الکترولیت، پروتئین‌ها و گلوکز (قند) را در خون، برای تعیین سلامت فعلی کلیه ها اندازه گیری می کنند. این آزمایشات سطوح مواد مختلف از جمله مواد معدنی (فسفر، کلسیم)، مواد دفعی کلیه (اوره، کراتینین)، الکترولیت ها (سدیم، پتاسیم، کلرید،بی کربنات، پروتئین (آلبومین) و گلوکز (قند) را در خون اندازه گیری می کند تا سلامت فعلی کلیه ها تعیین شود.
آمادگی قبل از آزمایش:
رعایت نکات نمونه‌برداری: درخصوص نمونه ادرار، ممکن است پزشک یا آزمایشگاه شما را در خصوص نحوه جمع‌آوری نمونه ادرار راهنمایی کنند. معمولاً این شامل تهیه نمونه ادرار از دوران نخستین صبح است.
محدودیت‌های غذایی: ممکن است پزشک شما درخصوص محدودیت‌های غذایی یا داروهایی که قبل از آزمایش باید متوقف شوند، به شما دستور دهد.
برای گرفتن آزمایش سنگ کلیه کافیست با همکاران ما در آزمایشگاه بوستان تماس حاصل نمایید تا در اسرع وقت از شما آزمایش گرفته شود.
انواع آزمایش‌های عملکرد کلیه
برای بررسی عملکرد کلیه، پشک یک سری از تست ها را درخوست می دهد. که مواد مختلف و فاکتورهای متفاوتی را بررسی می کند. برخی از این تست ها بر روی خون و برخی روی نمونه های ادرار رندوم و ادرار ۲۴ ساعته انجام می شود. در نتیجه تست های عملکرد کلیه دو دسته هستند:
- آزمایش های خون
- آزمایش های ادراری
- تصویر برداری یا سنوگرافی
آزمایش خون
ممکن است انجام آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطوح مواد معدنی مانند کلسیم و اورات در خون مورد نیاز باشد.
BUN نیتروژن اوره خون
نیتروژن اوره خون (BUN) یکی از اصلی ترین آزمایش های عملکرد کلیه است. اوره یک ماده دفعی است که در زمان متابولیسم پروتئین در کبد تولید می شود. در این فرایند امونیاک تولید می شود که بسیار سمی است. در ادامه این فرایند، این آمونیاک تبدیل به اوره می شود که یک ماده دفعی با سمیت کمتر است. سپس این اوره وارد خون می شود و به کلیه ها برده می شود. در کلیه ها این ماده دفعی از خون فیلتر می شود. اگر کلیه ها درست کار کنند، مقدار ثابت و کمی از اوره باید در خون وجود داشته باشد. این تست مقدار نیتروژن اوره خون (BUN) را در خون اندازه گیری می کند. در موراد اسیب به کلیه یا کبد، این مقدار BUN ممکن است افزایش پیدا کند. و مقدار زیاد BUN در خون می تواند نشان دهنده بیماری های کلیوی یا کبدی باشد.
تست BUN چه زمان درخواست می شود؟
- در بازه های زمانی معین برای نظارت بر عملکرد کلیه در صورت وجود بیماری های مزمن یا شرایطی مانند دیابت، بیمارهای قلبی و یا زمانی که حمله قبلی رخ داده باشد.
- در بازه های زمانی معین برای نظارت بر عملکرد کلیه و درمان در صورت وجود بیماری کلیوی تشخیص داده شده.
- قبل یا در حین درمان های دارویی خاص یا برای نظارت بر عملکرد کلیه
- همراه با آزمایش کراتینین قبل از انجام سی تی اسکن
- در بازه های زمانی معین برای نظارت بر کارامد بودن دیالیز
مقدار طبیعی BUN :
نتیجه تست BUN به صورت میلی گرم در دسی لیتر اندازه گیری می شود. مقدار BUN بسته به جنس و سن می تواند کمی متغیر باشد. همچنین به این نکته دقت داشته باشید که هر آزمایشگاه ممکن است مقادیر مرجع خود را گزارش بدهد.
به طور کلی، مقادیر طبیعی BUN به صورت زیر است:
- مردان بالغ: ۸ تا ۲۴ میلی گرم بر دسی لیتر
- زنان بالغ: ۶ تا ۲۱ میلی گرم در دسی لیتر
- کودکان ۱ تا ۱۷ سال: ۷ تا ۲۰ میلی گرم در دسی لیتر
- مقادیر طبیعی BUN برای افراد بالاتر از ۶۰ سال مقداری بالاتر از حد نرمال است.
مقادیر بالای BUN می تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:
- بیماری قلبی
- نارسایی قلبی
- حمله قلبی اخیر
- خونریزی معده و روده
- کم آبی
- سطوح بالای پروتئین
- بیماری کلیوی
- از کار افتادن کلیه
- مشکل در لوله ادراری
- استرس
- شوک
مقادیر پایین BUN نشان دهنده موارد زیر است:
- از کار افتادن کلیه
- سوءتغذی
- فقدان شدید پروتئین در رژیم غذایی
- نوشیدن بیش از حد آب.
آزمایش ادرار:
در این آزمایش، برای بررسی میزان دفع پروتئین، کلسیم و کراتینین و دیگر موارد ادراری بررسی می‌شود آنالیز ادرار، کشت ادرار، بررسی میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) نیز یکی دیگر از قسمت های بررسی عملکرد کلیه است.
آزمایش های کامل مربوط به بیماری کلیوی:
- Cr
- Na
- K
- Uric Acid
- Urea
- Urine Vol. (24h)
- VMA (24 hrs)
- Urine Citrate 24 hrs*
- Urine Oxalate 24 hrs*
- Micro Albumin 24 hrs*
- Protein 24 hrs*
- Random urine Protein*
- Random urine Micro
- Albumin*
مراقبت پس از آزمایش:
پزشک شما نتایج را بررسی کرده و نتیجه تشخیص را به شما اعلام خواهد کرد. در صورت لزوم، گام‌های بعدی برای درمان یا مدیریت مشکل شناسایی خواهد شد.با توجه به شرایط بالا، هر فرد و هر موقعیت ممکن است نیاز به آزمایشات متفاوت داشته باشد. این شرایط بستگی به علائم، تاریخچه پزشکی، و نیازهای خاص هر فرد دارد. توصیه می‌شود همواره با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص و درمان مناسبی دریافت کنید.
اگر کلیه ها به درستی کار نکند، مواد زائد می توانند در خون و مایعات بدن جمع شوند و به سطوح خطرناکی برسند که باعث آسیب به بدن یا حتی ایجاد شرایطی شود که حیات فرد را تهدید می کنند. شرایط و بیماری های مختلفی می تواند منجر به آسیب به کلیه ها شوند. شایع ترین علت بیماری های کلیوی دیابت و فشار خون هستند
