بیماری هیپوگلیسمی چیست؟
بیماری هیپوگلیسمی زمانی ایجاد می شود که سطح گلوکز خون (قند خون) به زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر برسد.اگر قند خون شما خیلی پایین بیاید،تبدیل به یک بیماری تهدید کننده می شود که نیاز به درمان فوری دارد. مصرف بیش از حد دارو (به ویژه سولفونیل اوره یا انسولین)، حذف وعده‌های غذایی،نخوردن کافی غذا، یا ورزش بیش از حد معمول می‌تواند منجر به کاهش قند خون در صورت ابتلا به دیابت شود. هر زمان که علائم هیپوگلیسمی را تجربه کردید، باید موادغذای شیرین مصرف کنید تا از تشدید وضعیت جلوگیری کنید.
سطح پایین گلوکز خون (هیپوگلیسمی) نیز در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به مشکلات عمده‌ای در سلامتی از جمله تشنج، کما و آسیب مغزی شود.
در موارد نادر، هیپوگلیسمی ممکن است در نتیجه شرایط دیگر یا مصرف برخی از انواع داروها باشد.
علائم بیماری هیپوگلیسمی چیست؟
- رنگ پریده پوست و لب
- لرزش
- خستگی
- تعریق
- حالت تهوع
- گرسنگی
- سرگیجه،
- سردرد
- اضطراب
- بی حسی لب ها، زبان یا گونه
- ضربان قلب سریع
- تغییرات خلق و خوی
- تحریک پذیری
- مشکل در خوابیدن
- سوزن سوزن شدن پوست
- تاری دید
- مشکل در تفکر واضح یا تمرکز
- از دست دادن هوشیاری، تشنج یا کما
علائم قندخون پایین می تواند ناگهانی بروز کند اگر وضعیت شما تشدید شود، ممکن است شما قادر به انجام کارهای روزانه خود نباشید. در شب، ممکن است خواب ناآرام داشته باشید.
افرادی که از هیپوگلیسمی بی اطلاع هستند نمی دانند قند خونشان در حال کاهش است.اگر شما این وضعیت را دارید قند خون شما می تواند بدون اینکه متوجه شوید کاهش یابد.
بدون درمان فوری، ممکن است غش کنید، تشنج را تجربه کنید یا حتی به کما بروید.
به چه دلیلی بیماری هیپوگلیسمی (قندخون پایین )برای افراد دیابتی ایجاد می شود؟
- تجویز بیش از حد انسولین، استفاده از نوع نامناسب انسولین، یا روش تزریق به عضله به جای بافت چربی
- مصرف بیش از حد داروهای خوراکی دیابت
- درگیر شدن در فعالیت بدنی بیش از حد معمول
- مصرف الکل با معده خالی
- ایجاد اختلال در الگوی غذایی با دیر خوردن یا حذف کامل وعده های غذایی
- وعده های غذایی نامتعادل
به چه دلیلی بیماری هیپوگلیسمی (قندخون پایین )برای افراد غیردیابتی ایجاد می شود؟
حتی اگر دیابت ندارید، ممکن است قند خون پایین را تجربه کنید. با این حال، هیپوگلیسمی در افراد بدون دیابت بسیار کمتر است.
- مصرف برخی داروها مانند کینین (Quinine)
- برخی از شرایط پزشکی، مانند هپاتیت و اختلالات کلیوی
- توموری که انسولین اضافی تولید می کند
- اختلالات غدد درون ریز
برای افرادی که دیابت ندارند، هیپوگلیسمی غیر مرتبط با دیابت دو نوع است: هیپوگلیسمی واکنشی و هیپوگلیسمی ناشتا
- هیپوگلیسمی واکنشی معمولاً 2 تا 4 ساعت پس از خوردن یک وعده غذایی حاوی کربوهیدرات‌های ساده که به سرعت تجزیه و جذب می‌شوند، مانند برنج سفید، سیب‌زمینی، نان سفید، کیک و شیرینی‌ها رخ می‌دهد.
هیپوگلیسمی واکنشی می تواند ناشی از جراحی چاقی، به ویژه جراحی بای پس معده باشد که باعث جذب سریع قندها می شود و منجر به تولید بیش از حد انسولین و متعاقبا هیپوگلیسمی می شود. - هیپوگلیسمی ناشتا معمولاً بدن ذخایر گلوکز به صورت گلیکوژن دارد، بنابراین ناشتایی یا روزه داری باعث هیپوگلیسمی نمی شود. تحت شرایط خاص روزه داری می تواند منجر به هیپوگلیسمی شود که به شرح زیر است:
- مصرف بیش از حد الکل: الکل با گلوکونئوژنز تداخل می کند، فرآیندی که در آن بدن گلوکز جدید تولید می کند. مصرف طولانی و سنگین الکل و دریافت ناکافی غذا می تواند گلوکز ذخیره شده (گلیکوژن) را کاهش دهد و تنظیم قند خون را مختل کند.
- بیماری بحرانی: شرایطی مانند بیماری کبدی مرحله پایانی، سپسیس، گرسنگی یا نارسایی کلیه می تواند گلوکز ذخیره شده را سریعتر از بدن قبل از اینکه بتواند گلوکز جدید را از غذا تولید کند، تخلیه کند.
- نارسایی غدد فوق کلیوی: می تواند باعث تولید ناکافی کورتیزول شود و به اپیزودهای هیپوگلیسمی کمک کند.
- هیپوگلیسمی تومور سلول غیر جزیره ای (NICTH): تومورهای NICTH فاکتور رشد شبه انسولین 2 اضافی (IGF-2) را آزاد می کنند، هورمونی با اثرات شبه انسولین، که باعث کاهش قند خون می شود.
- انسولینوم: انسولینوم یک تومور در لوزالمعده است که انسولین بیش از حد تولید می کند و باعث هیپوگلیسمی می شود که معمولاً در اوایل صبح اتفاق می افتد.
- برخی داروها: داروهایی مانند بتابلوکرها و برخی آنتی بیوتیک ها می توانند باعث کاهش قند خون شوند.
چه زمانی نیاز است به پزشک مراجعه کنیم؟
- شما دیابت ندارید اما علائم فوق را دارید.
- شما دیابت دارید و درمان هایی مانند نوشیدن آب میوه یا نوشابه های معمولی، خوردن آب نبات یا مصرف قرص گلوکز نمی تواند علائم هیپوگلیسمی را بهبود بخشد.
- دیابت یا سابقه هیپوگلیسمی دارید و علائم شدید هیپوگلیسمی دارید یا هوشیاری خود را از دست می دهید. این یک وضعیت اضطراری است.
بیماری هیپوگلیسمی( قند خون پایین) چه عوارضی دارد ؟
هیپوگلیسمی طولانی مدت می تواند منجر به ایست قلبی، آریتمی قلبی، نارسایی اندام ها، آسیب دائمی مغز، کما یا حتی مرگ شود.
نحوه تشخیص بیماری هیپوگلیسمی(قند خون پایین )
اگرنمی دانید که قندخون پایین دارید باید با پزشک متخصص مشاوره داشته باشید
برای تشخیص قند خون پایین از سه معیار استفاده می شود .
- علائم و نشانه های قند خون پایین : پزشک از شما می خواهد مدت طولانی ناشتا باشید تا بتواند علائم و نشانه های قند خون پایین شما را مشاهده کند.
- مستندسازی قند خون پایین: پزشک برای بررسی سطح قند خون شما در آزمایشگاه آزمایش قندخون تجویز می کند.
- ناپدید شدن علائم و نشانه های قند خون پایین : پزشک شما می خواهد بداند که آیا علائم و نشانه ها با افزایش سطح قند خون از بین می روند یا خیر.
زمانی که علائم قند خون پایین دارید باید چه کارهایی را انجام دهید
اگر دیابت دارید و علائم هیپوگلیسمی خفیف تا متوسط را تجربه می کنید، باید فوراً ۱۵ گرم کربوهیدرات مصرف کنید.
قند خون بسیار پایین یک شرایط اورژانسی محسوب می شود. اگر شما یا شخص دیگری مبتلا به دیابت هستید و علائم شدیدی مانند بیهوشی را تجربه می کنید، باید فوراً با اورژانس تماس گرفته و دارویی به نام گلوکاگون مصرف نمایید.
راه های درمان سریع بیماری هیپوگلیسمی
هیپوگلیسمی خفیف یا متوسط
می توانید از “قانون ۱۵-۱۵”که انجمن دیابت آمریکا توصیه کرده است ( میان وعده شما حداقل ۱۵ گرم کربوهیدرات داشته باشد) استفاده کنید
- 15 گرم غذای شیرین یا کربوهیدرات های سریع الاثر مصرف کنید.
- 15 دقیقه صبر کنید و سطح گلوکز خود را بررسی کنید.
- اگر سطح گلوکز شما زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر باقی ماند، 15 گرم شیرینی دیگر یا کربوهیدرات های سریع الاثر مصرف کنید.
- این روند را تا زمانی که سطح گلوکز شما به حداقل 70 میلی گرم در دسی لیتر برسد تکرار کنید.
چند نمونه ازمواد غذایی که تقریباً 15 گرم کربوهیدرات سریع الاثر را فراهم می کند:
- نصف یک موز.
- آب میوه یا نوشابه معمولی.
- یک قاشق غذاخوری شکر، عسل یا شربت.
- ژله لوبیا یا قطرات صمغ
- میوه تازه یا خشک
- ژل گلوکز فوری
- قرص گلوکز
اگر نمی توانید سطح گلوکز خود را بررسی کنید، قانون 15-15 را تا بهبود وضعیت خود ادامه دهید.
هیپوگلیسمی شدید
اگر فردی دچار هیپوگلیسمی شدید است و بیهوش یا گیج می شود، به او غذا ندهید زیرا ممکن است خفه شود. گلوکاگون موجود را به شکل اسپری بینی خشک یا تزریقی برای تحریک کبد برای آزادسازی گلوکز ذخیره شده و افزایش قند خون تجویز کنید. در عرض 5-15 دقیقه، بیمار هوشیار شده و ممکن است حالت تهوع داشته باشد. برای جلوگیری از آسپیراسیون، اگر بیمار در وضعیت خوابیده باشد، او را به پهلوها بغلتانید.
برای کنترول قندخون پایین چه کار های را باید انجام دهیم؟
- به داروهای تجویز شده، رژیم غذایی و رژیم ورزشی خود پایبند باشید.
- قند خون خود را به طور منظم قبل و بعد از غذا، قبل و بعد از ورزش و قبل از خواب بررسی کنید.
- تنقلات همراه خود داشته باشید . تا قند خون شما را به سرعت افزایش دهدد نوشیدنی های شیرین، شیرینی.
- یک کیت تزریق گلوکاگون و شناسه پزشکی همراه خود داشته باشید
- به اطرافیان خود در مورد هیپوگلیسمی و هیپوگلیسمی شدید و نحوه استفاده از گلوکاگون اورژانسی برای بهبود هیپوگلیسمی شدید آموزش دهید.
هیپوگلیسمی در میان افراد مبتلا به دیابت رایج است. اگر درمان نشود می تواند خطرات تهدید کننده زندگی را به همراه داشته باشد. بسیار مهم است که خود را با علائم هشدار دهنده قند خون پایین آشنا کنید و به طور مرتب سطح قند خون خود را برای جلوگیری از حملات شدید کنترل کنید
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش های قند خون با همکاران مجرب ما در آزمایشگاه تخصصی بوستان تماس حاصل فرمایید .
