سرطان پروستات چیست؟
یکی از شایعترین سرطانها در میان مردان، سرطان پروستات است.سرطان پروستات، مانند سرطان های دیگر، رشد نامتناسب سلولها در غده پروستات است.که باانجام چکاپهای دورهای به تشخیص بهموقع آن بسیار کمک میکنند. سرطان پروستات معمولاً خوشخیم بوده و رشد کندی دارد اما اگر بهموقع تشخیص داده نشود میتواند بدخیم شود. این در حالی است که خیلی از مردان به سلامتی خود توجه نمی کنند و به همین دلیل خیلی دیر متوجه سرطان پروستات خود میشوند.
پروستات یک غده تولید کننده مایع منی در مردان است وبهاندازهٔ گردو است و در پایین مثانه قرار دارد. این غده مسئولیت افزودن مایع به اسپرم را بر عهده دارد، که به افزایش حرکت و بقا آنها کمک میکند. وقتی در چرخه تقسیم و تکثیر سلولهای پروستات اختلال ایجاد شود، سلولها بیشاز اندازه تولید میشوند، نمیتوانند وظایف طبیعی خود را انجام دهند و اندازه غده پروستات افزایش مییابد که باعث ایجاد سرطان در پروستات می شود.
علائم خطرناک سرطان پروستات چیست؟
سرطان پرستات ممکن است در مراحل اولیه هیچ علائمی از خود بروز ندهد. گاهی در برخی از افراد علائم سرطان پروستات متفاوت باشد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان در خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار داشته باشد ما این موارد را به شما توضیح میدهیم. برخی از مهمترین علائم سرطان پروستات عبارتاند از:
- مشکل در دفع ادرار
- تکرر ادرار
- افزایش ادرار در شب
- اختلال در شروع تخلیه ادرار یا قطع آن یا اختلال در تخلیه کامل مثانه
- احساس درد و سوزش در هنگام دفع ادرار
- درد در کمر و لگن که از بین نمیرود
- کاهش نیروی جریان ادرار
- درد استخوانها
- کاهش وزن بدون دلیل
- اختلال در نعوظ
- وجود خون در ادرار یا مایع منی
سرطان پروستات بدخیم
زمانی تومور یا سرطان پروستات بدخیم است که توانایی حرکت کردن و جابجای به دیگر بخشهای بدن را داشتهباشد و اعضای دیگر را نیز درگیر کند. سرطان پروستات نسبت به سرطانهای بدخیم، دیرتر گسترش پیدا می کند.سرطان پروستات در مراحل اولیه ممکن است علامتی ایجاد نکند.
راههای درمان سرطان پروستات بدخیم
معمولا از روشهای درمانی تهاجمی مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی استفاده میشود.
درمان گیاهی سرطان پروستات بدخیم
این درمان بدون مشورت با متخصص اصلا توصیه نمیشود و باید در کنار آن درمانهای اصلی و علمی پروستات نیز انجام شوند. از روشهای گیاهی میتوان برای تسکین درد و علائم سرطان استفاده کرد.
علائم مهم در سرطان پروستات بدخیم
- مشاهده خون در ادرار
- وجود خون در مایع منی
- متورمشدن پاها و ناحیه لگن
- ناتوانی در دفع ادرار
- عفونت مجاری ادراری
ویژگی های سرطان پروستات بدخیم
- در صورت تشخیص و درمان دیرهنگام منجر به مرگ میشوند
- به اندامها و بافتهای مجاور مانند مثانه یا راستروده گسترش مییابند
- به سایر قسمتهای بدن مانند غدد لنفاوی یا استخوان متاستاز میدهند
- بسیار سریع رشد میکند
- به کمک جراحی میتوان آنها را برداشت، اما گاهی اوقات دچار عود و بازگشت میشوند
سرطان پروستات خوش خیم
تومور خوش خیم پروستات، سرطانی است که رشد میکند و بزرگ میشود اما به بخشهای دیگر بدن گسترش نمی یابد و ایجاد سرطان در قسمتهای درگیر نمیکند.
افزایش اندازه غده پروستات میتواند به دلیل تغییرات خوشخیم و بدخیم در این غده باشد. سرطان پروستات خوشخیم مانند هایپرپلازی خوشخیم پروستات یا BPH ویژگیهای زیر را دارد:
- بهندرت باعث مرگ میشود
- به بافتهای اطراف پروستات و دیگر قسمتهای بدن حمله نمیکند
- به کمک جراحی میتوان تومورهای خوشخیم پروستات را برداشت
- رشد بسیار آهستهای دارد و پس از درمان معمولاً دچار عود نمیشود
علائم سرطان پروستات در سالمندان
- خون در ادرار
- درد هنگام انزال
- تکرر ادرار
- نیاز به ادرار در شب
- درد هنگام ادرار کردن
- جریان کم انرژی ادرار
- اختلال نعوظ
- بیاختیاری ادرار
علائم سرطان پروستات پیشرفته
- درد استخوانی دائمی اغلب در ستون فقرات، ران، لگن یا دندهها، کمر درد
- شکستگی استخوانی
- کاهش وزن
علائم سرطان پروستات در جوانان
- احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
- بزرگی غده پروستات
- تکرر ادرار بهخصوص در شبها
- مشکل در شروع دفع ادرار
ورم پا در سرطان پروستات
زمانی که ورم پا و جمعشدن مایعات در پا دیده میشود، احتمال گسترده شدن سرطان به بخشهای دیگر بدن وجود دارد. باید با یک متخصص در مورد این مسئله صحبت شود.
سرطان پروستات و کمردرد در آقایان
بیشتر مردان کمر درد را تجربه کرده اند و اغلب آن را ناشی از بلند کردن اشیای سنگین یا ورزش بیشازحد میدانند. اما این در حالی است که کمردرد میتواند از علائم سرطان پروستات باشد. سرطان پروستات میتواند به استخوانهای پشت سرایت کرده و بر سلولهایی که استخوان جدید ایجاد میکنند، تأثیر بگذارد. اگر پزشک به سرطان پروستات مشکوک باشد یا سرطان پروستات را قبلاً تشخیص داده باشد، به کمک تصویربرداری سیتیاسکن و MRI تغییرات ایجادشده در بافت استخوان فرد را بررسی میکند.
علت سرطان پروستات چیست؟
به طور دقیق مشخص نیست. اما پزشکان میدانند که سرطان هنگامی شروع میشود که برخی از سلولهای پروستات از حالت طبیعی خارج میشوند. این اختلال احتمالا بر اثر جهش در DNA برخی سلولها و در نتیجه آن رشد و تقسیم سریعتر آنها شروع میشود و سپس با مرگ سلولهای طبیعی و تجمع سلولهای غیرطبیعی نامیرا تودهای تشکیل میشود که به آن تومور میگوییم برخی از این سلولها ممکن است جدا شده و به سایر نقاط بدن رفته و باعث گسترش سرطان شوند.
عوامل خطر ابتلا به سرطان پروستات
مردانی که عوامل خطر ابتلا به سرطان پروستات را دارند، باید بیشتر از دیگر مردان در انجام چکاپ و بررسی سلامت خود کوشا باشند. برخی از مهمترین عواملی که خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهند عبارتاند از:
- سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان افزایش مییابد. ابتلا به سرطان پروستات در مردان ۵۰ سال به بالا میزان قابلتوجهی افزایش مییابد و بیشتر شایع است
- سابقه ابتلای خانوادگی: اگر یکی از خویشاوندان خونی شما به سرطان پروستات مبتلا باشند، خطر ابتلا به این سرطان خانواده افزایش می یابد. علاوه بر این اگر سابقه خانوادگی ژنهایی دارید که خطر سرطان سینه را افزایش میدهند (شامل ژنهای BRCA۱ و BRCA۲)، احتمال ابتلا به سرطان پروستات در شما بیشتر است.
- چاقی: احتمال ابتلا به سرطان پروستات در افرادی که چاق هستند در مقایسه با افرادی که وزن سالمی دارند بیشتر است، اگرچه مطالعات نتایج متفاوتی را نشان دادهاند. همچنین در افراد چاق و دارای اضافهوزن سرطان پروستات بهاحتمالزیاد تهاجمیتر بوده و احتمال بازگشت آن پس از درمان اولیه بیشتر است
- رژیم غذایی: با اینکه علت این ارتباط نامشخص است مشاهده شده است که سرطان در کشورهایی که مصرف مواد غذایی مضر برای پروستات مانند: گوشت و لبنیات پرچرب بالاست بیشتر دیده میشود. همچنین رژیم غذایی که میوه و سبزیجات کمی داشته باشد خطر ابتلا را افزایش میدهد.
- نژاد: به دلایل نامشخص احتمال ابتلا به سرطان پرستات درمردان سیاهپوست بیش از سایر مردان است. بنابراین نژاد از دلایل ابتلا به سرطان پروستات است
- متاستاز و گسترش سلولهای سرطانی: سلولهای سرطان پروستات میتوانند به اندامهای مجاور مانند مثانه سرایت کنند یا از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به استخوانها یا سایر اندامها برسند و عوارض مختلفی را ایجاد کنند. برای مثال وقتی سرطان پروستات به استخوانها گسترش پیدا کند، باعث درد و شکستگی استخوانها میشود .زمانی که سرطان به این مرحله رسیده است، با روشهایی میتوان آن را کنترل کرد. اما درمان آن بعید است.
- بیاختیاری ادرار: درمان بیاختیاری ادرار به عوامل مختلفی مانند نوع سرطان، شدت آن و احتمال بهبود آن در طول زمان بستگی دارد. برای درمان این عارضه پزشک میتواند از دارو، کاتتر یا جراحی استفاده کند.
- اختلال در نعوظ: میتواند در اثر سرطان پروستات یا درمانهای آن ازجمله جراحی، پرتودرمانی یا هورمون درمانی ایجاد شود، داروها و دستگاههای مخصوصی برای درمان این مشکل وجود دارد.
عوارض درمان سرطان پروستات( اختلالات جنسی)
اختلال نعوظ عارضه بسیار شایع در اغلب درمانهای سرطان پروستات است. در برخی از مردان، مخصوصا مردان زیر سن ۷۰ سال، ممکن است بهبود آن تا دو سال پس از جراحی دیده شود. همچنین استفاده از درمانهای رایج این بیماری میتواند باعث بهبود شود.
چه افرادی در معرض سرطان پروستات هستند؟
- مردان ۴۰ ساله که بیش از یکی از اقوام درجه یک آنها (پدر، برادر یا پسر) در سنین پایین دچار سرطان پروستات شده باشد.
- مردان ۴۵ ساله که پدر، برادر یا پسرشان قبل از سن ۶۵ سالگی دچار سرطان پروستات شده باشد.
- مردان ۵۰ سال یا بیشتر که ریسک متوسط داشته باشند و پیشبینی شود که حداقل ۱۰ سال بیشتر زندگی خواهند کرد.
آزمایش های پروستات
غربالگری سرطان پروستات
بهطور روتین برای غربالگری سرطان پروستات از دو تست استفاده میشود:
۱. معاینه رکتوم با انگشت (DRE)
این معاینه برای بررسی بزرگ شدن پروستات و تعیین قوام آن (نرمی و سفتی) و وجود برآمدگی در آن استفاده میشود. برای این معاینه پزشک از یک انگشت که در دستکش قرار دارد و لوبریکانت روی آن زدهشده، استفاده میکند.
۲. آزمایش پروستات (PSA)
تست روی نمونه خون انجام میشود و سطح یک پروتئین (آنتیژن اختصاصی پروستات) که توسط سلولهای پروستات ساخته میشود را تعیین میکند. این تست میتواند نشان دهنده شانس بیشتر فرد برای ابتلا به سرطان پروستات باشد اما اختلاف نظراتی در مورد نتایج آن وجود دارد. بهطور کلی سطح PSA کمتر از ۴ نانوگرم در میلیلیتر سطح نرمال درنظر گرفته میشود و PSA بالاتر از ۱۰ مطرح کننده ریسک بالای سرطان پروستات است.
متاسفانه قضاوت افرادی که مقادیر میانی را نشان میدهند، دشوار است. همچنین برخی از مردانی که PSA کمتر از ۴ دارند دچار سرطان پروستات میشوند. از جمله علل مثبت کاذب (مثبت شدن تست PSA درحالیکه فرد سالم است) BPH و پروستاتیت هستند. همچنین مصرف برخی داروها میتواند باعث نتیجه منفی کاذب (منفی شدن تست PSA در حالیکه فرد بیمار است) تست PSA شود.
غربالگری مردان برای سرطان پروستات اهمیت زیادی دارد.
تشخیص سرطان پروستات
اگر تستهای روتین غربالگری سرطان و آزمایش پروستات غیرطبیعی باشند، دکتر اورولوژی آزمایشات بیشتری درخواست میکند:
۱. اولتراسونوگرافی
میتوان از سونوگرافی ترنسرکتال (نوعی سونوگرافی که پروب آن داخل رکتوم قرار میگیرد.) برای بررسی تغییرات پروستات استفاده کرد.
۲. برداشت نمونه از بافت پروستات – بیوپسی
بیوپسی یکی از دقیقترین انواع آزمایشات تشخیص سرطان پروستات است.نمونهبرداری از بافت پروستات اغلب با استفاده از یک سوزن نازک انجام میشود و نمونه بهدست آمده از نظر وجود سلولهای سرطانی در آزمایشگاه مورد استفاده قرار میگیرد.
پس از تایید سرطانی بودن نمونه بافت پروستات، لازم است درجه تهاجمی بودن سلولها مشخص شود. این کار توسط پاتولوژیست و با تعیین میزان تفاوت سلولهای سرطانی بافت پروستات نسبت به سلول سالم انجام میشود. رایجترین سیستم امتیازدهی برای تعیین درجه تهاجمی بودن سلولهای سرطانی در سرطان پروستات، Gleason score است.
مرحله بندی و متاستاز سرطان پروستات
پس از تشخیص سرطان و تعیین میزان تهاجمی بودن سلولهای سرطانی لازم است مشخص شود که آیا سرطان به قسمتهای دیگر بدن نیز منتشر شدهاست یا خیر. برای این کار درصورتی که طبق علائم بیمار شکی وجود داشته باشد از اسکن استخوان، اولتراسونوگرافی، CTاسکن، MRI و PETاسکن میتوان استفاده کرد.
سرطان پروستات در هنگام تشخیص ممکن است در هرکدام از مراحل زیر باشد:
- سرطان محدود و کوچک است و هنوز درون غده پروستات قرار دارد.
- سرطان کمی پیشرفتهتر است اما همچنان درون غده پروستات قرار دارد.
- سرطان به بخشهای خارجی پروستات و به غده سمینال وزیکل گسترش پیدا کردهاست.
- سرطان به گرههای لنفاوی، سایر ارگانهای نزدیک یا بافتهایی مانند رکتوم و مثانه یا به قسمتهای دوردست مانند ریهها یا استخوانها گسترش پیدا کردهاست.
سرطان پروستات مهاجم اغلب تا مرحله ۴ میرسد اما سایر انواع که کمتر تهاجمیند ممکن است هیچگاه از مراحل ۱، ۲ یا ۳ بالاتر نروند.
آیا بزرگ شدن پروستات نشانه سرطان است؟
هایپرپلازی خوشخیم پروستات (BPH): ناشی از رشد پروستات بزرگ است. این بیماری، علائم را با ایجاد فشار روی مثانه، ایجاد میکند. BPH معمولا در مردان مسن دیده میشود و بیماری نسبتا خوشخیمی است.
پروستاتیت (التهاب یا عفونت غده پروستات) چیست؟
در این بیماری بافت پروستات ملتهب میشود و باعث ورم کردن غده پروستات میشود. همه باکتریهایی که میتوانند باعث عفونت مجاری ادراری (UTI) شوند، میتوانند منجر به پروستاتیت نیز شوند و همینطور این بیماری ممکن است در اثر بیماریهای منتقل شونده از طریق جنسی مانند کلامیدیا و گنورهآ ایجاد شود.
احتمال مرگ در سرطان پروستات
نسبت به بیشتر سرطانها کمتر است. تقریبا تمام افرادی که در مراحل یک تا سه تشخیص داده میشوند ۵ سال یا بیشتر زنده میمانند و با درمانهای موجود حتی آینده بهتری برای مبتلایان متصور هستیم. در مورد مرحله ۴ سرطان ۳۱٪ از افراد ۵ سال زنده میمانند و این تعداد ممکن است با پیشرفت روشهای درمانی افزایش یابد. در نظر داشته باشید که سرطان پروستات معمولا علامت خاصی ندارد اما اگر علامتی داشته باشد اغلب بهشکل مشکلاتی در تخلیه ادرار ظاهر می شود. این بیماری در مردان زیر ۴۰ سال نادر است و با شیوع بیشتری در مردان بالای ۶۵ سال دیده میشود.
راههای درمان سرطان پرستات
۱. پرتو درمانی
یک دسته پرتوی متمرکز میتواند برای کشتن سلولهای سرطانی، مخصوصا سلولهایی که از غده پروستات مهاجرت کردهاند،مورد استفاده قرار گیرد. دستههای پرتو میتوانند برای کاهش درد استخوانی ناشی از سلولهای سرطانی مهاجم نیز مورد استفاده قرار گیرند.
۲. جراحی سرطان پروستات – درمان سرطان پروستات در مراحل اولیه
رادیکال پروستاتکتومی روش برداشت غده پروستات با جراحی است. معمولا این درمان هنگامیکه سرطان تنها در غده پروستات قرار دارد، مورد استفاده قرار میگیرد.
۳. هورمون درمانی
این روش درمانی برای استفاده از داروها به منظور کوچک کردن و یا کاهش سرعت رشد سلولهای سرطانی طراحی شدهاست اما نمیتواند سلولهای سرطانی را از بین ببرند. از هورموندرمانی برای کاهش علائم سرطان پروستات و کاهش سرعت گسترش سرطانهای مهاجم با کاهش یا توقف تولید هورمونهای مردانه (اندروژنها) مانند تستسترون، استفاده میشود.
عوارض هورمون درمانی در سرطان پروستات
- ناتوانی جنسی
- رشد بافت پستان
- گرگرفتگی
- افزایش وزن
۴. شیمی درمانی
برای ازبین بردن سلولهای که دارای رشد سریع همه جای بدن، طراحی شدهاست، بنابراین معمولا هنگامیکه سلولهای سرطان پروستات به سایر نقاط بدن متاستاز میدهند، مورد استفاده قرار میگیرد. متاسفانه شیمیدرمانی سایر سلولهای دارای رشد سریع بدن مانند سلولهای مو، سلولهای مخاط و سلولهای پوشاننده دستگاه گوارش را نیز از بین میبرد، این موضوع عوارض ناخواسته بسیاری را ایجاد میکند. این عوارض شامل ریزش مو، زخمهای دهانی، تهوع، استفراغ و بیماریهای دیگر میشود.
۵. کرایوتراپی
نوعی روش درمانی است که در آن سلولهای سرطانی با یخ زدن و گرم شدن مجدد که باعث متلاشی شدن آنها میشود کشته میشوند. این درمان نسبت به جراحی تهاجم کمتری دارد اما اثرات طولانی مدت آن هنوز در دست بررسی است. متاسفانه یخ زدن میتواند باعث آسیب به اعصاب شود که گاهی شامل اعصاب نزدیک به پروستات که کنترل کننده نعوظ هستند میشود. بسیاری از مردان پس از کرایوتراپی دچار ناتوانی جنسی شدهاند. اختلال نعوظ در کرایوتراپی بیش از رادیکال پروستاتکتومی دیده میشود.
علائم عودکردن سرطان پروستات چیست؟
معمولاً پس از جراحی و برداشتن پروستات و پرتودرمانی، سطح PSA معمولاً به سطح پایداری میرسد. اگر سطح PSA در هر زمانی پس از درمان شروع به افزایش کند، ممکن است سرطان پروستات دچار عود شده باشد. بهاینترتیب یکی از مهمترین علائم نشاندهنده عود سرطان پروستات، افزایش سطح PSA است. علاوه بر این برخی دیگر از علائم عود سرطان پروستات عبارتاند از:
- مشاهده خون در ادرار و منی
- احساس درد در ناحیه کمر
- خستگی و ضعف
- یرقان
- مشکل در تنفس
سبک زندگی و رژیم غذایی
همانطور که پیش از این بیان شد رژیم غذایی و سبک زندگی مناسب میتواند به کاهش خطر این بیماری کمک کند. همین موضوع برای افرادی که سرطان پروستات در آنها تشخیص داده شدهاست صدق می کند.
روش های پیشگیری از سرطان پروستات
بهطورکلی هیچ روش علمی برای پیشگیری قطعی از انواع سرطانها ازجمله سرطان پروستات وجود ندارد. اما با تغییراتی در سبک زندگی میتوان خطر ابتلا به این بیماری را کاهش داد. اگر نگران ابتلا به سرطان پروستات هستید، نکات زیر را برای پیشگیری از این بیماری مد نظر قرار دهید:
- رژیم غذایی سالم پر از میوه و سبزیجات داشته باشید و از انواع میوهها، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید. میوهها و سبزیجات غنی از مواد معدنی و ویتامینها هستند و میتوانند باعث بهبود سلامت کلی شما شوند
- به جای مکملها از غذاهای غنی از ویتامین و مواد معدنی استفاده کنید
- بهطور منظم ورزش کنید. ورزش سلامت کلی بدن را بهبود میبخشد
- تناسب اندام خود را حفظ کنید. اگر وزن فعلی شما در محدوده نرمال است، با انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش برای حفظ آن تلاش کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، بیشتر ورزش کنید و کالریهای مصرفی روزانه خود را کاهش دهید
- در مورد افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات با پزشک خود صحبت کنید، مخصوصاً اگر خطر ابتلا به سرطان پروستات در شما بسیار بالاست
- چکاپ و آزمایش خون را جدی بگیرید.
- با پزشک خود در مورد خطر ابتلا به سرطان پروستات صحبت کنید. اگر خطر ابتلا به این سرطان در شما بالا باشد، پزشک برای کاهش خطر ابتلا از داروها یا درمانهایی استفاده میکند. .
سرطان پروستات و رابطه زناشویی
سرطان پروستات ممکن است میل جنسی را کاهش دهد. آگاهی از ابتلا به این بیماری و گذراندن دوره درمان باعث ایجاد اضطراب در زمان سکس میشود. اگر در طول درمان از روش هورموندرمانی استفاده شده باشد، بر میل جنسی تاثیر میگذارد. در این روش سطح تستوسترون بدن کاهش پیدا میکند. برای داشتن میل جنسی بدن به تستوسترون نیاز دارد.
خودارضایی و سرطان پروستات
به طور کلی داشتن رابطه جنسی و خودارضایی در سنین ۲۰ تا ۳۰ سال احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش میدهند. مردانی که فعالیت جنسی و نعوظ بیشتری را تجربه میکنند، در سنین بالا کمتر به این بیماری دچار میشوند.
انزال زیاد و سرطان پروستات
در مطالعه ای نشان داده شد که یک سوم مردانی که در دهه بیست زندگی خود، هفته ای ۵ بار ارضا می شوند از طریق رابطه جنسی یا خودارضایی انزال دارند، کمتر از افرادی که کمتر از ۵ بار انزال دارند مبتلا به سرطان پروستات می شوند.
برای انجام چکاپ کافیست با همکاران ما در آزمایشگاه بوستان تماس حاصل نمایید تا در اسرع وقت از شما یک نمونه خون گرفته شود تا عملکرد پروستات خود و میزان سلامتی آن بررسی گردد.
1 دیدگاه
سلام مرسی