آزمایش قند خون ناشتا (FBS)
آزمایش قند خون یکی از آزمایش های مهم و رایج می باشد.
آزمایش قند خون ناشتا یا آزمایش FBS یکی از آزمایش های مهم در چکاپ است. اگر می‌خواهید بدانید به دیابت مبتلا هستید یا خیر؛ تست FBS اولین آزمایشی است که باید آن را انجام دهید. همچنین انجام آن به همه کسانی که یکی از اعضای خانواده به قند خون بالا مبتلا است، پیشنهاد می‌شود. برای اندازه گیری قند خون ناشتا (FBS) لازم است ۸ ساعت قبل از نمونه گیری خون برای انجام آزمایش، ناشتا باشید. نوشیدن آب اشکالی ندارد.
آزمایش FBS چیست؟
آزمایش قند خون ناشتا، میزان گلوکز خون (Glucose) را اندازه‌گیری می‌کند. گلوکز نوعی قند ساده منبع اصلی انرژی بدن شماست این قند به کمک هورمون انسولین به سمت سلول‌های بدن حرکت و انرژی آنها را تامین می‌کند. و با این مکانیسم باعث کاهش قند خون می‌شود. افزایش یا کاهش سطح گلوکز در خون می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری جدی باشد. سطح بالای گلوکز خون (هایپرگلایسمی) ممکن است نشانه‌ای از دیابت باشد.در تست FBS سطح گلوکز خون اندازه‌گیری می‌شود . آزمایش FBS برای پیشگیری، درمان و کنترل قند خون بالا تجویز می شود . قند خون بالا، بیماری خاموشی است. این بیماری چنان آهسته در وجودتان رشد می‌کند که اصلا متوجه آن نمی‌شوید.بیماری قلبی و عروقی اختلالات بینایی،و آسیب کلیوی و فشار خونن بالا از عوارض جدی بیماری قند خون می باشد .
شرایط انجام آزمایش قند خون ناشتا چیست؟
- برای انجام آزمایش قند خون ناشتا لازم است به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید.
- شب قبل از آزمایش یک وعده شام سبک بخورید و سعی کنید تغییر خاصی در رژیم غذایی‌تان نداشته باشید.
- اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتما قبل از نمونه‌گیری و انجام آزمایش با پزشک راجع به آن صحبت کنید.
- در طی مدت زمان ناشتایی می‌توانید برای رفع تشنگی آب بنوشید؛ اما مصرف چای، قهوه و آبمیوه ممنوع است.
- سعی کنید مدت زمان ناشتایی را رعایت کنید. اگر زودتر یا دیرتر برای انجام آزمایش قند خون ناشتا، اقدام کنید، ممکن است نتیجه آزمایش خون با خطا مواجه شود.
هنگام مراجعه به آزمایشگاه، حتما یک خوراکی همراه داشته باشید تا پس از نمونه‌گیری بخورید. به این ترتیب از ضعف احتمالی جلوگیری می‌کنید
نحوه انجام آزمایش FBS چگونه است؟
آزمایش FBS با دریافت یک نمونه خون از ورید بازو انجام می‌شود و نیاز است که ۱۲ ساعت پیش از آزمایش ناشتا باشید.پس از خونگیری برای لحظاتی در محل آزمایشگاه حضور داشته باشید تا در صورت بروز هر مشکلی به وضعیت شما رسیدگی شود.آـزمایش FBS عوارض خاصی ندارد.
نتایج آزمایش قند خون چه معنایی دارد؟
علائم قند خون باعث پایین
سطح پایین گلوکز خون (هیپوگلیسمی) نیز در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به مشکلات عمده‌ای در سلامتی از جمله تشنج، کما و آسیب مغزی شود.علائم سطح پایین گلوکز خون عبارتند از:
- اختلالات بینایی
- اضطراب
- تعریق
- خواب‌الودگی
- احساس سوزن سوزن سوزن شدن لب‌ها
- لرزش عضلات بدن
- احساس گرسنگی
- ادرار
- سرگیجه
- ضربان قبل بالا
دلایل پایین بودن سطح قند خون چیست؟
- کم کاری تیروئید
- استفاده‌ی بیش از حد نیاز از انسولین
- استفاده از داروهای دیابت با دوز بالاتر از حد نیاز
- کم کاری غده‌ی هیپوفیز
- بیماری آدیسون که با سطح پایین کورتیزول مشخص می‌شود
- سو مصرف الکل
- انسولینوما که نوعی تومور پانکراس است
- بیماری کلیوی
- بیماری کبدی
ممکن است علائم قند خون پایین در خواب ایجاد شوند. در این حالت بیمار پس از بیدار شدن با سردرد، احساس خستگی و تعریق زیاد مواجه خواهد شد.
علائم قند خون بالا
اگر نتایج آزمایش قند خون از سطح گلوکز طبیعی بالاتر باشد، به این معناست که شما دیابت دارید یا در معرض خطر ابتلا به آن هستید. استرس زیاد و داروهای خاصی می‌توانند سطح گلوکز را نیز تحت تاثیر قرار دهند.علائم سطح بالای گلوکز خون شامل موارد زیر است:
- استرس
- خوردن بیش‌از‌حد مواد غذایی دارای نشاسته و قند
- بی‌تحرکی
- افزایش تشنگی
- تکرر ادرار
- تاری دید
- اختلالات بینایی
- احساس ضعف و خستگی
- کاهش وزن
- زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند.
افزایش سطح قند خون در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب شدید اعضای بدن شود.
بالا بودن سطح قند خون نشانه از چه بیماری های دارد؟
- بیماری‌های زمینه‌ایی مانند مشکلات لوزالمعده
- بیماری کلیوی
- پرکاری تیروئید
- پانکراتیت یا التهاب پانکراس
- سرطان پانکراس
- استرس وارد شده به بدن در اثر بیماری، ضربه یا جراحی
- داروها
- حمله‌ی قلبی
- در موارد نادر، سطح بالای گلوکز خون می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات هورمونی به نام آکرومگالی یا سندرم کوشینگ باشد، که به علت تولید بیش از حد کورتیزول در بدن رخ می‌دهد.
چرا باید آزمایش FBS انجام دهیم ؟
- سن بالای ۴۵ سال
- اضافه وزن
- ورزش نکردن
- سابقه‌ی ابتلا به دیابت در یکی از اعضای خانواده
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی
- سطح بالای تری گلیسیرید
- سطح پایین کلسترول خوب (HDL)
- سابقه‌ی مقاومت به انسولین
- سابقه‌ی سکته‌ی مغزی
- سابقه‌ی دیابت بارداری
- نژاد آسیایی، آفریقایی، اسپانیایی یا بومیان آمریکا.
داروهای تاثیرگذار در آزمایش FBS خون کدامند؟
- آسپرین
- داروهای ضد افسردگی
- لیتیوم
- کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون، دکادرون و دپومدرول
- داروهای حاوی کافئین
- مصرف داروهای استروژنی
- داروهای قلبی و فشار خون
- داروهای ضد صرع مثل دیلانتین
- قرص‌های ضد بارداری
- مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOI)
- فنی توئین
- مهارکننده‌های پروتئاز (داروهای ایدز)
- داروهای تیروئیدی مثل سینتروئید
- ادرار آورها
- داروهای مورد استفاده برای هورمون درمانی
- اپی نفرین (آدرنالین)
- داروهای سولفونیل اوره
آزمایش قند خون شامل اندازه گیری چه پارامترهایی می‌شود؟
- قند خون ناشتا (FBS)
- قند خون ۲ ساعت بعد از غذا (hpp2)
- هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1C)
- قند خون بارداری(OGTT)
تفسیر آزمایش قند خون
قند خون ناشتا (FBS)
- طبیعی (کم‌تر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر)
- پیش دیابت (۱۱۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر)
- دیابت (بالاتر از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر)
قند خون ۲ ساعت بعد از غذا (hpp2)
- طبیعی (کم‌تر از ۱40 میلی گرم در دسی لیتر)
- پیش دیابت (۱4۰ تا 199 میلی گرم در دسی لیتر)
- دیابت (بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر)
هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1C)
- طبیعی (کم‌تر از ۵/۷ درصد)
- پیش دیابت (۵/۷ تا ۶/۴ درصد)
- دیابت (بالاتر از ۶/۵ درصد)
قند خون ناشتا طبیعی کم‌تر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر و افراد مبتلا به دیابت بالاتر از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر است.
آزمایش تحمل گلوکز OGTT
این آزمایش به‌صورت روتین در دوران بارداری بین هفته ۲۶ تا ۳۰ توصیه می‌شود. همچنین افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت دارند، لازم است این را انجام دهند. این آزمایش دو مرحله دارد. در مرحله اول باید ناشتا باشید و خون دهید. پس از آن یک محلول گلوکز باید بخورید که آزمایشگاه در اختیار شما قرار می‌دهد. سپس در بازه‌های زمانی مشخص که معمولا ۳۰ دقیقه، یک ساعته، یک و نیم ساعته، ۲ و سه ساعته است، دوباره از شما نمونه خون گرفته می‌شود. این بازه‌های زمانی توسط پزشک معالج تعیین می‌شود.
آزمایش قند خون ناشتا(FBS) یکی از آزمایش‌های رایج برای تشخیص دیابت است. اگر با علائمی مانند تاری دید، تکرر ادرار و تشنگی بیش‌از حد مواجه هستید، بهتر است سطح قند خون خود را کنترل کنید. آزمایش FBS برای زنان باردار وافرادی که در خانواده آنها سابقه دیابت وجود دارد و کسانی که اضافه وزن دارند پیشنهاد می‌شود.
برای گرفتن آزمایش خون کافیست با همکاران ما در آزمایشگاه بوستان تماس حاصل نمایید تا در زمان مشخص از شما یک نمونه خون گرفته شود تا شما بدون دردسر عملکرد کلی بدن خود و میزان سلامتی ارگان های مختلف را بررسی نمایید.
